بررسی مبانی و احکام حمایت و حفاظت از محیط زیست و ضمانت اجرای آن ها در فقه امامیه

چکیده: در جنگ انسان با طبیعت که از انقلاب صنعتی آغاز شد، انسان در یکه تازی پیروز مندانه خود در صحنه های نبرد، از حربه های کارآمدی بهره گرفت. نمونه آن استفاده از تولیدات شیمیایی جنگی است که طبیعت را دیوانه وار از بین می برد. در اینگونه جنگها تیر خلاص به یکباره زده نمی شود؛ بلکه طبیعت، به صورت تدریجی از پا در می آید. امروزه، جامعه بین‏الملل راه‏ حل این معضل را محافظت از محیط زیست می‏داند و در این راه، مایل است از آموزه های دینی و مذهبی کمک بگیرد. در این راستا صاحب نظران و متخصصان معتقدند که اقداماتی که تاکنون تحت عنوان پایداری محیط زیست انجام گرفته، چیزی بیش از فعالیت های فنی برای نگهداری از محیط زیست نبوده است. در حالی که ارزش های بنیادی دینی، به دلیل برخورداری از پشتوانه اخلاقی نقش اساسی‏تری در پایداری محیط زیست ایفا می‏کنند. در این میان تعالیم دینی و مذهبی و بخصوص اندیشه های بلند فقه امامیه در زمین? استفاد? صحیح از محیط زیست و حفاظت از آن جایگاه ویژه ای داشته و می تواند به عنوان یک منبع مهم و موثر حمایت از محیط زیست تلقی گردد. زیرا قرآن کریم بر اهمیت منابع ارزشمند حیاتی نظیر آب، هوا، خاک اشاره و تأکید دارد و مسلمانان را از اسراف و تبذیر نهی می کند. از سوی دیگر روایات نیز بیانگر اهتمام پیامبر عظیم الشان(صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین(علیهم الصلوه والسلام) در حفظ منابع طبیعی و توزیع عادلانه آنها میان همه مردم است. اسلام از همان بدو پیدایش یعنی هزاروچهارصد سال پیش اصولی را برای شناخت محیط زیستی که لازمه کسب شایستگی خلیفه اللهی است ، به انسان ها عرضه کرد. به عقیده بسیاری از متفکران مسلمان بحران زیست محیطی دنیای امروز، نشانه ای از یک فاجعه بزرگتر است؛ و آن فاجعه دورشدن انسان ها از زندگی ای که مطابق با خواست خداوند است، می باشد . یک جامع? مبتنی بر عدالت که در آن روابط انسان ها با یکدیگر و با خداوند به طور شایسته برقرار گردیده است به راحتی دچار معضلات زیست محیطی نخواهد شد. بنابراین در این پایان نامه سعی خواهیم نمود با مراجعه به منابع اصلی و مهم فقهی نظیر قرآن کریم و احادیث ائمه اطهار (علیهم السلام) به بررسی آموزه های بنیادی فقه امامیه در خصوص محیط زیست بپردازیم تا از رهگذر آن افقهای نوینی برای حفظ و حراست و همچنین استفاده انسانی و الهی از محیط زیست گشوده شود. واژگان کلیدی: محیط زیست ، حمایت ، حفاظت ، ضمانت اجراء ، فقه امامیه.